Upadłość przedsiębiorcy jest to sposób na wspólne dochodzenie roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami.
Chodzi o sytuację, gdy przedsiębiorca jest niewypłacalny i jest dłużnikiem w stosunku do więcej niż jednego podmiotu.
Sposobem dochodzenia roszczeń przez jednego wierzyciela jest egzekucja komornicza.
Upadłość przedsiębiorcy obejmuje zatem kompleksowo wszystkie długi niewypłacalnego przedsiębiorcy, które to długi są dochodzone w jednym postępowaniu upadłościowym, a nie w wielu postępowaniach komorniczych
Przedsiębiorca jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Jeśli zatem przedsiębiorca nie płaci swoim kontrahentom, pracownikom czy innym podmiotom ponad trzy miesiące, musi liczyć się z uznaniem go za niewypłacalnego.
Dla spółek handlowych i innych osób prawnych istnieje jeszcze dodatkowe kryterium niewypłacalności. Są one bowiem uznawane za niewypłacalne także wtedy, gdy ich zobowiązania pieniężne przekraczają wartość ich majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Aby stwierdzić niewypłacalność zgodnie z tym, co wyżej wskazano domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Tym samym przedsiębiorca powinien na bieżąco śledzić bilans firmy i badać stosunek wartości aktywów do zobowiązań.
Zgodnie z prawem przedsiębiorca jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym stał się niewypłacalny, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
Tym samym złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie jest dla przedsiębiorcy dobrowolne lecz jest obowiązkowe. Niezłożenie stosownego wniosku w przypadku, w sytuacji gdy nastąpiła niewypłacalność przedsiębiorcy stanowi naruszenie prawa.
Co do zasady osoby odpowiedzialne np. członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości.
W przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela niewypłacalnego dłużnika domniemywa się, że szkoda obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika.
Tym samym, gdy przykładowo w postępowaniu egzekucyjnym kontrahent nie odzyskał swoich pieniędzy i otrzymał informacje od komornika, że egzekucja okazała się bezskuteczna ze względu na to, że przedsiębiorca nie posiada majątku, wówczas niezadowolony kontrahent może wystąpić o nieodzyskany dług do członków zarządu, którzy nie złożyli wniosku o upadłość firmy.
Dodatkowo Sąd może zakazać takiemu członkowi zarządu prowadzenia działalności gospodarczej jako swoista kara, że nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie.
Brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości stanowi również przestępstwo gospodarcze i może wiązać się z odpowiedzialnością karną.
Osoby, mogą uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej, gdy udowodnią, że nie ponoszą winy w tym, że nie złożyły wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od daty wystąpienia niewypłacalności. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie określonym przepisami prawa otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
Przedsiębiorca powinien złożyć w Sądzie stosowny wniosek o ogłoszenie upadłości, którego elementy są szczegółowo określone przez przepisy. Wniosek taki jest wysoce sformalizowany i podlega surowym rygorom oceny od strony formalnej.
Przedsiębiorca musi się liczyć z tym, że postępowanie upadłościowe jest postępowaniem dość kosztownym, stąd też w przypadku gdy jego wolą jest likwidacja majątku w toku tego postępowania to powinien być odpowiednio przygotowany finansowo, by Sąd mógł ogłosić upadłość przedsiębiorcy.
Gdy Sąd stwierdzi, że przedsiębiorcy nie stać na upadłość, oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, co może być później wykorzystane jako argument, że nie złożono w prawidłowym czasie wniosku o upadłość, a zatem członkowie zarządu powinni odpowiedzieć za niespłacone zobowiązania.
Tak, istnieje taka możliwość. Jednak trzeba mieć wiedzę, o co najmniej jeszcze jednym podmiocie, któremu dłużnik też zalega z zapłatą, a własna należność wobec niego nie może być sporna.
Tak naprawdę mamy do czynienia z dwoma odrębnymi postępowaniami.
Pierwsze ma na celu ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy i kończy się postanowieniem o ogłoszeniu upadłości bądź oddaleniem wniosku o upadłość.
Po ogłoszeniu upadłości jest drugie właściwe postępowanie upadłościowe mające na celu zlikwidowanie majątku przedsiębiorcy i spłacenie jego długów, oczywiście na ile pozwalają na to środki zgromadzone na skutek likwidacji majątku.
Czynności w postępowaniu dokonywane są przez syndyka, członkowie zarządu nie mają już na to wpływu. Przedsiębiorca ma obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, dokumenty.
Po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w upadłości”.
Syndyk przejmuje majątek i dokumenty upadłego przedsiębiorcy. Syndyk od tej pory zarządza i rozporządza tym majątkiem (w sposób prawem przewidziany).
Dokonuje spisu inwentarza, spisując składniki majątku upadłego przedsiębiorcy, szacując ich wartość i spisuje również jego należności.
Syndyk bada jakie są jeszcze niewykonane umowy i decyduje o ich losie np. za zgodą sędziego-komisarza wykona umowę i zażąda spełnienia świadczenia wzajemnego bądź może odstąpić od umów, wypowiedzieć umowy.
Losy niektórych umów zostały określone ustawowo np. że wygasają z mocy prawa.
Syndyk może złożyć wniosek o uznanie za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości odpłatną czynność prawną dokonaną przez upadłego. przepisy prawa określają jakie czynności mogą zostać uznane za bezskuteczne np. sprzedaż jakiegoś składnika przedsiębiorstwa małżonkowi dokonana w ciągu sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Z tymże niektóre czynności sa bezskuteczne z mocy prawa np. darowizny dokonywane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Syndyk może wytaczać powództwa o bezskuteczność czynności.
Syndyk między innymi:
– sporządza listę wierzytelności, to znaczy spisuje ile i komu jest upadły przedsiębiorca winien.
– sprzedaje przedsiębiorstwo, nieruchomości, ruchomości, wierzytelności wchodzące w skład masy upadłości,
– sporządza i składa sędziemu-komisarzowi plan podziału funduszów masy upadłości, a także po zatwierdzeniu wykonuje go.
Osoby, mogą uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej, gdy udowodnią, że nie ponoszą winy w tym, że nie złożyły wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie 30 dni od daty wystąpienia niewypłacalności. Osoby te mogą uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie określonym przepisami prawa otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.
